Cinsiyetçiliğin bir kişinin bayan ya da erkek olması fark etmeksizin cinsiyetine dayalı ayrım yapma ya da o bireye beslenen ön yargı hali olduğunu belirten uzmanlar, bu durumun her iki cinsiyeti de önemli manada negatif istikamette etkilediğini söylüyor. Farklı biçimlerde ortaya çıkabilen cinsiyetçiliğin bazen de olumlu telaffuzların altında yer alabileceğine dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, cinsiyetçiliğin birçok nedeni olduğunun ve her yaşta görülebileceğinin altını çiziyor. Cinsiyetçiliğin de bir çeşit ruhsal şiddet olduğunu tabir eden Taşkın, bu durumun uğraş edilerek aşılabileceğini söylüyor
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, son vakitlerde daha çok gündem olan tabirlerden cinsiyetçilik hakkında açıklama yaptı.
Cinsiyetçilik ‘iyi niyet’ maskesi altında gizil içerikte veriliyor olabilir
Bazı durumlarda cinsiyetçilik açık açık yapılsa da birtakım durumlarda da saklı cinsiyetçilik olduğunu tabir eden Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, “Gizli cinsiyetçilik ‘O bayan işi mi? Erkek gücü gerekir sen uğraşma.’ üzere bir telaffuzda bile olabilir. Bu telaffuz kulağa kibarlıktan söyleniyor üzere gelse de aslında bayanın gücünü değersizleştirme vardır. Erkeklere söylenen ‘Kadın üzere kendine bakım mı yapıyorsun, bayan mısın pembe giyiniyorsun saçını uzatıyorsun, sen nasıl erkeksin?’ telaffuzları ise erkeğin özgüvenine ve istemsizce kendisine yüklenen yüklerin altında ezilmesine sebebiyet verebilir.” dedi.
Cinsiyetçiliğin bayan ya da erkek fark etmeksizin her iki cinsiyeti de önemli manada negatif tarafta etkilediğini belirten Taşkın, “Cinsiyetçilik birçok vakit kendini belirli etmek ‘iyi niyet’ maskesi altında gizil içerikte veriliyor olabilir.” diye konuştu.
Cinsiyetçiliğin birçok nedeni olabilir
Cinsiyetçi bireylerin cinsiyetçilik yapmasına dair birden çok neden olabileceğini söyleyen Taşkın, “Bu nedenlerden kimileri kişinin yetiştirilme şekli, aile yapısı, yaşadığı toplumun cinsiyetçi normları ve şahsî inançlarıdır. Ailelerin, çocuklara cinsiyetçi tavırlarını öğretmeleri yahut bu tavırları onlara modellemeleri, çocukların cinsiyetçi davranışlar sergilemelerinde tesirli olabilir. Ayrıyeten, toplumdaki cinsiyetçi normlar da cinsiyetçi davranışların devam etmesine neden olabilir. Toplumda erkeklerin güçlü, bayanların ise zayıf olduğuna dair yaygın inanışlar, cinsiyetçi davranışların bir sonucu olabilir. Kişinin kendi inançları ve kıymetleri de cinsiyetçi davranışlarının nedenleri ortasında yer alabilir. Kimi şahıslar, cinsiyetler ortasında gerçek olmayan farklılıklar olduğuna inanarak kimi cinsiyetlerin başkalarından daha üstün olduğunu düşünebilirler.” açıklamasında bulundu.
Cinsiyetçiliğin farklı cinsleri var
Cinsiyetçiliğin açık, içselleştirilmiş cinsiyetçilik, hayırsever cinsiyetçilik son olarak düşmanca ve muhafazacı cinsiyetçilik halinde tiplere ayrılarak literatürde yerini aldığını açıklayan Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, “İçselleştirilmiş cinsiyetçilik, cinsiyetçi bir toplumda yaşayan bayanın ya da erkeğin artık bu kavramları kabul etmesi ve büsbütün hayatını cinsiyetçi kavramlara nazaran şekillendirmesidir. Bayanın giysisine, erkeğin uzun saçına karışılan, karışılmadan dahi zati uygun değil diye çok istense bile istediğinin yapılamadığı bir durumdur. Şahıslar kendi istek ve isteklerini bastırmak zorunda hisseder.” dedi.
Düşmanca cinsiyetçiliğin açıkça cinsiyete karşı yapılan sözel ve fizikî düşmanlığı içerdiğini kelamlarına ekleyen Taşkın, “Burada bilhassa bayan cinsiyetçiliği gözlemlenir. Bayanlara yönelik, ‘yoldan çıkarıcı, ayartıcı, manipülatif’ üzere telaffuzlar düşmanca cinsiyetçiliğe direkt örneklerdir. Birebir vakitte sözel şiddetin de bir örneğidir.” halinde konuştu.
Hayırsever cinsiyetçilik, bayanların özgürleşmesini zorlaştırır
Hayırsever cinsiyetçiliğin, bayanlara yardım yapılıyormuş üzere gösterilen lakin aslında bayanın gücünü yok sayan bir cinsiyetçilik çeşidi olduğunu söz eden Taşkın, “Kimi vakit bayanlar bu cinsiyetçilik tipinde kendisini korunuyor olarak hissedip cinsiyetçiliğin farkına bile varamayabilir. Bayanın çalışmasına ‘sen annesin çok kıymetlisin çalışamazsın, çocuk büyüteceksin’ olarak yaklaşmak, ‘sen bayansın çiçek üzere narinsin bırak ben yapayım’ üzere bayanın gücünü yok sayan bir yapıdadır. Bayanların kelamda korunması söylemi altında, onların çalışmasını ve özgürleşmesini zorlaştırır.” dedi.
Korumacı cinsiyetçilik bayanları daha savunmasız hale getirir
Korumacı cinsiyetçiliğin ise cinsiyete nazaran zayıf ve korunmaya muhtaç olarak gören bir tıp cinsiyetçilik olarak tanımlanabileceğini lisana getiren Taşkın, “Bu cinsiyetçilik tipi, bayanların korunmaya muhtaçlığı olduğunu varsayar ve bayanların muhakkak davranışları sergilemesi gerektiğine inanır. Bu davranışlar ortasında, bayanların kendilerini korumak için meskende kalmaları, makul saatlerde dışarı çıkmamaları yahut giysi usullerini değiştirmeleri sayılabilir. Müdafaacı cinsiyetçilik, bayanların güvenliğini sağlamak için yapılmış üzere görünse de bayanları sınırlayarak ve kısıtlayarak, bayanların özgürlüğünü ve eşitliğini engelleyebilir. Bu cinsiyetçilik tipi, bayanların güçlü ve bağımsız olabileceklerine dair inançları zayıflatır ve bayanları erkeklerden daha savunmasız hale getirir. Bu nedenle, müdafaacı cinsiyetçiliğin, cinsiyet eşitliği için engelleyici bir faktör olabileceği söylenebilir.” diye konuştu.
Cinsiyetçilik her yaşta görülebilir
Cinsiyetçiliğin her yaşta görülebildiğine ve yaş aralığına bağlı olarak cinsiyetçilik davranışlarındaki farklılıkların da gözlemlenebildiğine dikkat çeken Taşkın, “Gençlik devrinde gençlerin toplumsal normları takip etme eğiliminde olmaları, cinsiyetçilik davranışlarının da yaygınlaşmasına neden olabilir. Yaşlılık periyodunda de cinsiyetçilik davranışları görülebilir. Bu, yaşlı insanların geçmişteki cinsiyet normlarının daha sıkı bir biçimde benimsenmesi yahut değişikliklere karşı zorlanması nedeniyle olabilir. Ayrıyeten, yaşlı insanların kendilerini gençlere nazaran daha az eğitilmiş yahut çağdaş dünyanın gereklilikleri konusunda daha az bilgili hissetmeleri nedeniyle cinsiyetçilik davranışları da yaygınlaşabilir.” tabirlerini kullandı.
Cinsiyetçiliğe uğramak önemli psikiyatrik tesirler ve travmalar ile sonuçlanabilir
Cinsiyetçiliğe uğrayan bireylerin bu davranıştan duygusal, fizikî, toplumsal, toplumsal olarak etkilenebileceğini vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, “Cinsiyetçiliğin neden olduğu gerilimin tesirleri bireylerin hayatları boyunca devam edebilir ve önemli psikiyatrik tesirler ve travmalar ile sonuçlanabilir.” dedi.
Taşkın, şahısların karşılaşabileceği tesirleri şöyle aktardı:
“Öz hürmet, özgüven, öz yeterlilik hislerinin kaybı üzere duygusal tesirler; stres, kaygı ve gerginlik sonucu baş ağrısı, uyku sorunları, depresyon ve anksiyete bozukluğu üzere önemli psikiyatrik hastalıklar; diğer beşerlerle etkileşimde sıkıntılar, irtibat bozuklukları ve izolasyona mahkumiyet üzere toplumsal tesirler; kişinin kendisini toplumda yalnız hissetme ve toplumsal iştirakin sınırlandırılması üzere toplumsal tesirler, cinsiyetçiliğe maruz kalan bireylerde ortaya çıkabilecek meseleler ortasında.”
Ruh sıhhati ve toplum dayanağı önemli
Cinsiyetçiliğe uğrayanlara iki değerli alanda takviye olunabileceğini belirten Taşkın, “Birincisi ruh sıhhati uzmanlarının takviyesi, ikincisi ise toplum dayanağıdır. Ruh sıhhati uzmanı, travmaya uğramış kişi ile uzun müddetli psikoterapi süreci gerçekleştirir. Kimi vakit bu travmalar yeme içme, işe ve okula gitme üzere kişinin fonksiyonelliğini dahi tesirler. Toplum takviyesi ise; empati kurarak, dayanağınızı sözel olarak söz ederek, eğitim ve farkındalıkla ve cinsiyetçiliğe uğramış kişiyi psikoterapiye yönlendirerek gerçekleşir.” biçiminde bilgi verdi.
Mücadele edilerek cinsiyetçilik aşılabilir
Cinsiyetçiliğin de bir çeşit ruhsal şiddet olduğunun altını çizen Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, bu durumun çaba edilerek aşılabileceğini belirtti.
Taşkın, cinsiyetçiliği aşmak için yapılabilecekleri sıralayarak kelamlarını tamamladı:
– Kendimizi eğitmek: Önyargılarımızı fark etmek ve bu önyargıları değiştirmek için gayret sarf etmek, cinsiyetçiliği aşmanın birinci adımıdır.
– Lisanımızı değiştirmek: Cinsiyetçi lisan kullanmayı bırakmak, cinsiyetçilikle uğraş etmek için atabileceğimiz kıymetli bir adımdır. ‘Kadın işi, erkek işi, bayan gibi’ söylemlerinde uzaklaşmak gerekir.
– Eşitliği teşvik etmek: Cinsiyet eşitliği hakkında farkındalık yaratmak, toplumda değişim yaratmak için kıymetlidir.
– Örnek davranış sergilemek: Kendi davranışlarımızla, cinsiyet eşitliği için bir örnek oluşturmak, gençlerde değişim yaratmak için değerlidir. Bu, durum elbette çocuklara örnek davranış sergileyerek gelecek kuşaklara de aktarılacaktır.
– Toplumsal değişimi desteklemek: Toplumun farklı kısımlarından insanların bir ortaya gelmesi, cinsiyet eşitliği hakkında farkındalık yaratmak ve siyasetlerin değişmesi için baskı yapmak, cinsiyetçilikle gayret etmek için kıymetlidir.
– Travmatize olmuş bireyleri uzman takviyesine yönlendirmek: Psikolog ile travma, öz yeterlilik, öz şefkat, öz farkındalık üzere birçok bahis üzerinde takviye alması cinsiyetçiliği aşmanın ve farkındalığın en kıymetli noktalarındandır. Farkındalık kısmı ise en çok üzerinde durulması gereken hususlardan. Zira birçok kişi cinsiyetçiliğe maruz kalıp bunun oluşturduğu travmanın tesirlerini yaşarken, yaşadıkları durumun cinsiyetçilikten kaynaklandığını bile bilemez durumda olabilirler.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
News
