375 milyon yıl önce Tiktaalik adında bir balık, karaya çıkmak için loblu yüzgeçler ve hava keseleri gibi yeni adaptasyonlar kullanıyordu. Solungaçlara da sahip olan Tiktaalik, tetrapodların (dört ayaklı hayvanların) bilinen en eski atasıdır. Tetrapodlar, yüz milyonlarca yıl boyunca, Homo sapiens dahil olmak üzere birçok türe evrimleşmiştir. Ancak, insanlar balıklardan evrimleştiyse neden solungaçlarımız yok?
Solungaçların çalışabilmesi için ıslak kalması gerekir, bu da su altında yaşamayan hayvanlar için ideal değildir. Solungaçlar geniş bir yüzey alanına ve binlerce küçük kan damarına sahiptir, bu da oksijenin kan dolaşımına kolayca erişmesini sağlar. Montana Eyalet Üniversitesi’nden evrimsel biyolog Chris Organ, su solungaçların üzerinden akarken oksijenin içeri, karbondioksitin ise dışarı yayıldığını söylüyor. Kara hayvanlarının solungaçları olsaydı, hızla kururlardı ve bu da nefes almayı verimsiz bir yol haline getirirdi.
Ancak akciğerler denizden karaya geçişten çok önce de vardı. Chicago Üniversitesi’nde evrimsel biyolog olan ve Tiktaalik fosilini keşfeden ekibin bir parçası olan Neil Shubin, “Akciğerler aslında evrimde şaşırtıcı derecede ilkeldir” diyor. Balık atalarımız hala su altında yaşarken, solungaçlarının yanı sıra akciğerleri de vardı.
Organ, benzer şekilde, bilim insanlarının balık atalarımızın okyanus tabanında hareket etmek için kollar geliştirdiğini ve bu kolların daha sonra yiyecek bulmak ve karada hareket etmek için kullanışlı olduğunu düşündüklerini söylüyor. Bu noktada doğal seçilim devreye girdi: Bu kol benzeri yapılar karada faydalı olduğu için, hayvanlar sonraki birkaç milyon yıl içinde daha uzun uzuvlar ve eller geliştirdi. Aynı şey muhtemelen akciğerler için de geçerli olmuştur.
Organ, zaman içinde solungaçların küçüldüğünü ve nihayetinde yaklaşık 315 milyon yıl önce Karbonifer döneminde tam zamanlı kara hayvanlarında tamamen yok olduklarını söylüyor. İnsan embriyoları, balıklara özgü bir fiziksel özelliğe sahiptir: Faringeal kemer adı verilen küçük kıvrımlar solungaçlara benzer, ancak bunları nefes almak için kullanmayız. Shubin, tam olarak solungaç olmasalar da, kesinlikle erken solungaçların bir kalıntısı olduklarını söylüyor. Embriyonik gelişim boyunca, bu kemerler çene, boğaz ve kulakların parçaları haline gelir.
News
