Yaz Alerjileri Tatilinizi Kabusa Çevirmesin

Yaz tatili tüm yılın yorgunluğunu attığımız, güneşin, denizin tadını çıkarmak için can attığımız vakitler. Lakin bazen tam da tatil sevincimizin yükseldiği vakitlerde yaşadığımız yaz alerjileri, tatilimizi bir kabusa çevirebiliyor. Fakat bu alerjilere yönelik bilgi, hazırlık ve tedavi usulleri ile yaz periyodunu ve tatilinizi sıkıntılı hale gelmekten çıkarmanız mümkün. Pekala fakat nasıl? Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği İdare Konseyi Üyesi Prof. Dr. İnsu Yılmaz yaz alerjilerini ve korunma yollarını anlattı.

Yaz mevsimi alerjileri sıcak hava ile birlikte hayat kalitesini epey makus etkileyebilir hatta hayatı tehdit edebilir.  Yaz alerjileri deyince birinci akla gelen alerjiler ortasında da alerjik rinit (alerjik nezle, saman nezlesi) ve alerjik konjonktivit (göz nezlesi) yer alıyor. Ayrıyeten polen duyarlığı olan astım hastalarında bu devirde astım şikayetleri de kötüleşebiliyor. Soğuk havuza ve denize girmeye bağlı soğuk alerjileri; beden ısısı artışına bağlı görülebilen kolinerjik ürtiker (ter alerjisi); havuz kloruna bağlı kontakt dermatit (temas dermatiti); fotokontakt dermatit; solar ürtiker, sıcak ürtikeri üzere ısı ve UV ışınları ile ilgili cilt alerjileri; arı ve böcek sokmalarına bağlı alerjiler bu devirde sık karşılaşılan yaz alerjileri olarak karşımıza çıkıyor. Fakat bu alerjilere yönelik bilgi, hazırlık ve tedavi ile yaz devrini ve tatilinizi sıkıntılı hale gelmekten çıkarabilirsiniz. Pekala lakin nasıl?  Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği İdare Şurası Üyesi Prof. Dr. İnsu Yılmaz, yaz alerjilerini ve korunmak yollarını anlattı:

“Astım denetimi için bu periyotta astım ilaçları kesinlikle nizamlı kullanılmalı”

Alerjik Rinit/Alerjik Konjoktivit/Alerjik Astım:  Bilhassa çimen ve hububat polenlerine karşı alerjik duyarlanması olan bireylerde ilkbahar ve yaz periyotlarında polenlere maruziyet ile burunda kaşıntı, hapşırık, akıntı ve tıkanıklık; gözlerde sulanma, kaşıntı ve kızarıklık ortaya çıkabilir. Yaz periyodunda bu şikayetleri nedeniyle yanında peçete bulundurmak zorunda olmak, gece uykularının bölünmesi, iş ve toplumsal hayatının önemli derecede etkilenmesi, bireylerin berbat bir hayat kalitesine sahip olmalarına yol açmaktadır. Şayet hastanın astımı ve polen duyarlığı var ise astım denetimi de bozulabilir. Bu dönemde polenlere karşı aşağıdaki tedbirler alınabilir:  

• Polen yayılımının ağır olduğu periyotlarda dış ortamda maske ve geniş çerçeveli gözlükler kullanılmalı (özellikle çimen, yabani ot ve hububat polenlerin ağır olduğu alanlarda)
• Nisan öncesi otomobillerin polen filtreleri değiştirilmeli
• Polen yayılımının ağır olduğu devirlerde kapı ve pencereler kapalı tutulmalı. 
• Yürüyüş ve idman yapılacaksa polen yoğunluğunun az olduğu akşam üstü  zamanı tercih edilmeli
• Dış ortamdan konuta gelince duş yapılıp, elbiseler değiştirilmeli
  Önlemler bu alerjik hastalıklara bağlı şikayetleri kısmen de olsa hafifletebilir ama yeniden de farmakolojik tedavi dediğimiz ilaç tedavisine (antihistaminik ve nazal steroidler gibi) gereksinim duyulur. Alerjik rinit/alerjik konjoktivit, tedbirler ve ilaç tedavisine karşın denetim altına alınamaz ise polen immünoterapisi (aşı) tedavisi uygulanabilir. Astım denetimi için bu periyotta astım ilaçları kesinlikle sistemli kullanılmalı gerekirse doz artışı yapılmalıdır.

Polen/Gıda Alerjisi Sendromu: Bazı şahıslar yalnızca polenlere karşı değil, birebir vakitte bu polenlerin yapısında bulunan benzeri proteinlere sahip makul besinlere da (çiğ zerzevat, meyve ve ağaç yemişleri) hassas olabilirler. Çiğ bir yaz meyvesi yahut zerzevatı yediğinizde kısa müddetli dudaklarda karıncalanma, kaşıntı, ağızda/dilde şişme yahut boğazda gıcıklanma hissi yaşıyorsanız “Polen Besin Alerjisi Sendromu” veya “Oral Alerji Sendromu” olarak bilinen bu çeşit alerjiye sahip olabilirsiniz. Belirtilerinizden tasa duyuyorsanız yahut ağız içinde görülen bu tepkinin ötesinde besin alerjileri yaşıyorsanız, daha önemli bir besin alerjisi mümkünlüğünü ortadan kaldırmak için kesinlikle hekiminiz ile irtibata geçmelisiniz. 

“Arı alerjisi olanlar kesinlikle yanında adrenalin otoenjektörü taşımalı”

Arı/Böcek Alerjileri: Arı/böcek sokmaları, bir dizi bağışıklık ve klinik tepki oluşturabilir. Tepkilerin birçok lokal, yani bölgeseldir ve kendi kendini sonlar. Ancak bilhassa arı sokmaları ile hayatı tehtit edebilen anafilaksi dediğimiz ağır alerjik tepkiler görülebilir. Arı ve böcek sokmalarından korunmak için alınabilecek tedbirler ve tedaviler:

• Yürüyüş, kamp, yüzme, golf ve bahçecilik üzere rastgele bir açık hava aktifliği, arı/böceklere maruz kalmayı artırır. Yürüyüş yapıyor yahut bisiklete biniyorsanız, esirgeyici giysiler giyin (uzun pantolon ve kolluklar, ayakkabılar ve şapka). 
• Açık havada yemek yemek yahut bir şeyler içmek de arıları ve böcekleri çeker. Yaban arıları içeceklerin yanı sıra et ve tatlı yiyeceklere de gelir. Arı/böcekler çoklukla çöp tenekelerinin, pikniklerin ve barbekülerin yakınında bulunur. Bu alanlarda daha dikkatli olun. Açık kutulardan yahut şişelerden bir şeyler içerken içerisinde arı/böcek olup olmadığını denetim edin.
• Arı ve böcek sokmaları ile gelişen alerjik olmayan tepkiler ekseriyetle yalnızca semptomlar için tedavi gerektirir. Alerjik olmayan bir tepki soğuk kompresler ve/veya oral antihistaminikler ile tedavi edilebilir.
• Arı ile ağır bir alerji hikayesi yaşamışsanız, kesinlikle yanınızda adrenalin otoenjektör taşıyın. Yüksek risk altındaysanız yahut uzak bir yere seyahat ediyorsanız iki tane taşımayı planlayın. Böcek sokma riskinin farkında olarak ve plan yaparak kendinizi koruyun.
• Uygun hastalarda arı venom immünoterapisi (arı aşısı) dediğimiz tedavi çok yüksek oranda koruyuculuk sağlayan bir tedavi biçimidir. Bu tedavi yolu  için hekiminiz ile bağlantıya geçin.

“Soğuk alerjisi anafilaksiye neden olabilir”

Soğuk Ürtikeri: Nispeten ender görülen bir kronik uyarılabilir ürtiker (kurdeşen) biçimidir. Hassas bireylerde soğuk hava, soğuk su ve soğuk cisimlere maruz kaldıktan sonra kurdeşen ismi verilen cilt lezyonları ortaya çıkabilir. Soğuk suda yüzme, şiddetli soğuk ürtiker tepkisinin en yaygın nedenidir. Kimi durumlarda bilhassa soğuk suya (havuz suyu, deniz suyu,  soğuk duş gibi) tüm bedenin maruz kalması durumunda anafilaksi dediğimiz daha ağır alerjik tepkilerin da gelişebilme potansiyeli vardır. Soğuk ürtikeri olan hastalar kendilerini beden sıcaklığındaki süratli düşüşten muhafazayı öğrenmelidir. Su aktiviteleri (yüzme ve sörf gibi) her vakit nezaret altında olmalıdır. Soğuk maruziyeti ile anafilaksi hikayesi olan hastalar yanlarında adrenalin otoenjektörü taşıyabilir.

Güneş Alerjisi: Döküntü tipine, nedenine ve etkilenen bireylere bağlı olarak güneş maruziyeti ile ortaya çıkabilen farklı cilt tepkileri olabilir. (Aktinik prurigo, fotoalerjik tepki, polimorf ışık erüpsiyonu, solar ürtiker). Güneş allerjisi olarak bilinenler daha çok solar ürtiker ve fotokontakt dermatitdir. Solar ürtiker, güneşe maruz kalındıktan sonra ciltte kaşıntılı, kırmızı ve kabarık bir döküntünün ortaya çıkması durumudur. Solar ürtiker, ısıya bir yansıdan çok ışığın kendisindeki ultraviyole ışınlarına özel bir reaksiyondur. Semptomlar hafif ila şiddetli olabilir. Güneş alerjisi, cildinize uygulanan bir kimyasalın güneş ışığıyla tepkiye girmesiyle fotoalerjik tepki formunda de oluşabilir. Bu güneş alerjilerine karşı alınabilecek tedbirler:

• Sabah 10'dan akşam 5'e kadar en kuvvetli olduğu vakitlerde güneşten korunun. 
• Işığa hassaslığa neden olan ilaçları (izotretinoin,   tetrasiklin vb.) ve eserleri kullanıyorsanız ilaçları kullandığınız mühlet boyunca güneş maruziyetinden uzakta kalmaya çalışın.
• Güneş ışınlarını engellemek için geniş kenarlı şapkalar, uzun kollular, pantolonlar ve cam sinemaları üzere kollayıcı eserler kullanın. En az 30 SPF'li güneş kremi kullanın. Cildinizin etkilenen bölgelerine serin, nemli giysiler yerleştirin.
• Bol su içerek hidrate kalın.  

Kolinerjik Ürtiker: Ter bezlerinizdeki hudut liflerinden kaynaklanır. Beden ısınız yükseldiğinde cildiniz ısıya ve tere reaksiyon verir. Büyük kırmızı deri lekeleriyle çevrili küçük (toplu iğne başı büyüklüğünde) kurdeşenlerle sonuçlanan bir tepkidir. Kolinerjik ürtikerde pek çok nedenden ötürü cildinizde kaşıntılı kırmızı kurdeşen olabilir. Sıcak bir duş, antrenman yaparak ter atma, sıcak bir iklim, sıkı/yapışkan bir tayt, gergin/kaygılı/stresli bir durum, sıcak yahut baharatlı yiyecekler, hassas şahıslarda kolinerjik ürtikerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Sıcak bir iklimde yaşıyorsanız yahut antrenman yapmayı seviyorsanız kolinerjik ürtiker idaresi daha sıkıntı olabilir. Kolinerjik ürtikeri önleyebilmek yahut hafifletebilmek için:

• Sıcak cildinizi soğutun.  
• Soğuk bir duş almayı deneyin.
• Soğuk suya batırılmış bir bezi cildinize bastırın.
• Bol giysiler giyin. 
• Evinizi ve yatak odanızı serin bir sıcaklıkta tutun.
• Stresli durumlardan kaçınmaya çalışın, sakinleşmenin ve onu direktörün yollarını bulun.

Klor alerjisi: Çoğu kişi için havuz, sıcak yaz günlerinde bir mola yeridir. Lakin bazen, havuzdan çıktıktan sonra klor döküntüsü olarak bilinen hayli can sıkıcı bir cilt tahrişiyle karşılaşılabilirsiniz. Tipik olarak klorlu bir havuzda yüzdükten birkaç saat sonra ortaya çıkan kırmızı, kaşıntılı bir döküntü görülebilir. Bu "klor alerjisi" olarak bilinse de, klorun cildin kollayıcı dış katmanına ziyan verdiğinde meydana gelen, alerjik olmayan bir cilt tepkisidir (tahriş edici kontakt dermatit ismi verilmektedir). Klorun astımı denetim altında olmayan şahıslarda teneffüs yollarının hassasiyetini arttırarak astım semptomlarının alevlenmesine yol açabileceği de unutulmamalıdır. Hassas bireylerde klora bağlı istenmeyen durumların oluşmaması için alınacak tedbirler:

• Havuz girmeden 15 dakika evvel ince bir katman vazelin krem yahut yüzme öncesi losyon sürün. 
• Havuzdan çıktıktan çabucak sonra duş alın.
• Nemi hapsetmek için nemlendirici bir cilt kremi yahut losyonu uygulayarak devam edin.
• Astım hastasıysanız, astımınız denetim altında ise havuzu kullanın. Kurtarıcı inhaler ilacınızı yanınızda bulundurun.  Klor oranı uygun ayarlanmış havuzları tercih edin.  

Yaz mevsimi, güneşli günler, açık havada vakit geçirme ve tabiatın hoşluklarının tadını çıkarma fırsatı sunarken, kimi beşerler için yaz ayları alerjik tepkilerin arttığı bir devir haline gelebilir. Polen alerjisi, oral alerji sendromu, arı alerjisi, kolinerjik ürtiker, soğuk ürtikeri ve güneş alerjisi üzere farklı cinslerdeki yaz alerjileri, insanların yaz sevincini gölgeleyebilir. Bu nedenle bu alerjilere yönelik tedbirler ve tedaviler hakkında bilgi sahibi olmak, yaz devrini daha konforlu geçirmenizi sağlayacaktır. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı